Κάτω οι βεβαιότητες!

Πωλ Ώστερ: «Το ερώτημα αν πιστεύω στον Θεό μού δημιουργούσε πάντα σύγχυση. Ιδιαίτερα όταν υπονοεί ότι ανήκω σε κάποια θρησκεία. Απ΄ ό,τι ξέρω, πρόκειται για δύο τελείως διαφορετικά πράγματα. Κι ύστερα, τι είναι ο Θεός; Πώς μπορούμε να ορίσουμε τον Θεό; Ένα πράγμα είναι σίγουρο: δεν δημιουργήσαμε εμείς τον κόσμο. Κι έτσι βρισκόμαστε μπροστά σ΄ ένα μεγάλο μυστήριο: πώς γεννήθηκαν τα πράγματα; Ίσως αυτό να είναι το βασικό ερώτημα που πρέπει να θέσουμε. Ορισμένοι απαντούν με μια λέξη: ο Θεός. Αλλά εγώ δεν μπόρεσα ποτέ να πιστέψω σε αυτήν την ιδέα. Από θεολογικής πλευράς, οι άνθρωποι που ανέκαθεν με συγκινούσαν ήταν εκείνοι που αμφέβαλλαν, όπως ο Πασκάλ και ο Κίρκεγκωρ. Αντίθετα, δεν σέβομαι εκείνους που θεωρούν ότι είναι ιδιοκτήτες της αλήθειας. Τεράστιες καταστροφές στην ιστορία της ανθρωπότητας έγιναν στο όνομα της αλήθειας».

Νέηθαν ΄Ηνγκλαντερ: «Αναρωτιέμαι κατά πόσον η θρησκεία διαθέτει έναν μηχανισμό αυτοδιόρθωσης χάρις στον οποίο καταφέρνει πάντα να τα βγάλει πέρα. Το αγαπημένο μου παράδειγμα, που μου προκαλεί ανησυχία και με φέρνει σε σύγκρουση με πολύ κόσμο, είναι η ιστορία του Γιγκάλ Αμίρ, του δολοφόνου του Ράμπιν. Λένε πως έδρασε έξω από το πλαίσιο της θρησκείας. Η αλήθεια όμως είναι πως ένας ραβίνος- ξέρω πώς μεγάλωσε, θα μπορούσα κι εγώ να είμαι στη θέση του- του είπε πως η δολοφονία του Ράμπιν ήταν μια θρησκευτική πράξη, πως έπρεπε να το κάνει για χάρη του Θεού. Η πράξη αυτή ήταν μέρος της εκπαίδευσής του, ο Αμίρ ήταν προγραμματισμένος να δολοφονήσει τον Ράμπιν».

Πωλ Ώστερ: «Θέλω να επιμείνω σε μια λέξη-κλειδί: ηθική. Πιστεύω πως μπορείς να έχεις έναν ηθικό κώδικα χωρίς να πιστεύεις στον Θεό. Θυμάμαι πάντα τη φράση του Ντοστογιέφσκι στους “Αδελφούς Καραμαζώφ”: “Αν ο Θεός δεν υπάρχει, τότε όλα επιτρέπονται”. Αυτός είναι ο μεγάλος φόβος, ένας φόβος θεμιτός, κατανοητός, αλλά ένας φόβος που δεν με αφορά, γιατί εγώ πιστεύω πως το ανθρώπινο είδος μπορεί να δημιουργήσει μια δική του ηθική χωρίς κάποιον υπερβατικό νόμο: εμείς την εφηύραμε, εμείς θα υπακούσουμε σ΄ αυτή. Ο μεγάλος Ιταλός ποιητής Τζουζέπε Ουνγκαρέτι γράφει κάπου: θέλουμε βεβαιότητες. Για πολλούς από εμάς, όμως, αυτό δεν είναι απαραίτητο. Εγώ αναζητώ την αλήθεια και δεν φοβάμαι την αλήθεια. Δεν έχω ανάγκη από ένα δόγμα που θα μου πει πώς να σκέφτομαι, πώς να συμπεριφέρομαι».

Νέηθαν ΄Ηνγκλαντερ: «Υπάρχουν πάντως και πράγματα που μ΄ αρέσουν στη θρησκεία: η ιδέα του ιερού χρόνου, του ιερού χώρου. Και το γράψιμο κάπως έτσι λειτουργεί...». 

από συζήτηση των δύο συγγραφέων στη Νέα Υόρκη