Από τη γεωργία στην πόλη και από την πόλη στον πολιτισμό
Η έλλειψη ζώων εμπόδιζε τη μεταφορά καρπών ανά περιοχή με αποτέλεσμα πολλά καλλιεργούμενα είδη να είναι άγνωστα σε άλλες χώρες καθιστώντας οπισθοδρομικό τον παράγοντα γεωργία. Το κλίμα δεν επηρέασε μόνο την κατά τόπους παρουσία και εξέλιξη των ζώων αλλά συνετέλεσε καταλυτικά στην εδραίωση γεωργικών κοινωνιών. Το ιδανικό κλίμα υπήρχε λίγο πολύ σε διάσπαρτα μέρη του πλανήτη, καθώς σε όλες σχεδόν τις ηπείρους εμφανίζονται εύκρατες περιοχές. Παρ' όλα αυτά η μορφολογία του εδάφους και κυρίως οι μεγάλοι ποταμοί σε αυτά τα σημεία του πλανήτη αποτέλεσαν πραγματικούς μαγνήτες για τις πρώτες ομάδες ανθρώπων και ενίσχυσαν στη μετεξέλιξη τους σε οργανωμένες κοινωνίες.
Οι πρώτοι πληθυσμοί που απέκτησαν τον τίτλο του "πολιτισμού" από τους ιστορικούς ήταν αυτοί που αναπτύχθηκαν κοντά σε μεγάλους ποταμούς. Πρόκειται κυρίως για τις ευρύτερες περιοχές της Μεσοποταμίας με τον Τίγρη και τον Ευφράτη, της Αιγύπτου με το Νείλο, της κοιλάδας του Ινδού ποταμού και της Κίνας με τον περίφημο Κίτρινο Ποταμό. Αυτοί λοιπόν οι "υδραυλικοί πολιτισμοί" εκμεταλλεύθηκαν το άφθονο νερό των παρακείμενων ποταμών και το εύφορο έδαφος γύρω από αυτούς και ανέπτυξαν μεθόδους καλλιέργειας. Τα αυξανόμενα παραγόμενα προϊόντα ανταλλάσσονταν με άλλα αγαθά που δε διέθεταν οι συγκεκριμένοι, θέτοντας τις απαρχές του εμπορίου. Το πλεόνασμα όμως των των γεωργικών αποθεμάτων ήταν το "κλειδί" για να ανοίξουν οι πύλες των πρώτων πόλεων. Αυτό δηλαδή το περίσσευμα της σοδειάς έδινε περιθώρια απαλλαγής κάποιων ομάδων από την άμεση συμμετοχή στις γεωργικές εργασίες. Οι πιο φιλόδοξοι και ικανοί από αυτές τις σωματοποιημένες κλίκες σχημάτισαν την κυβερνητική ελίτ σε εξελικτικά πιο συγκεντρωτικές κοινωνίες. Οι πρώτοι αυτοί ηγέτες πέτυχαν να εκτρέψουν τα έσοδα προς την κατασκευή μνημειωδών θρησκευτικών κέντρων, που αποτελούσαν σημείο αναφοράς για τους αντίστοιχους πληθυσμούς. Αυτό έλαβε χώρα περί το 3.500 π.Χ. στη Μεσοποταμία και περί το 3.100 π.Χ. στην Αίγυπτο. Στην πεδιάδα του Ινδού η πόλη ανέκυψε περί το 2.500 π.Χ., ενώ στην Κίνα η αστικοποίηση ξεκίνησε γύρω στο 1.800 π.Χ. Τότε εμφανίστηκαν και οι πρώτες πόλεις στο εσωτερικό των οποίων αναδύθηκαν νέες ανάγκες, προσδίδοντας μια πολυπλοκότερη φυσιογνωμία σε αυτά τα "νεογνά" αστικά κέντρα και συντελώντας στην πρεμιέρα μιας υποτυπώδους εξειδίκευσης. Τα αποθέματα τροφίμων "γέννησαν" ένα διοικητικό σύστημα το οποίο πλαισίωναν άτομα με διαφορετικές ιδιότητες. Έτσι, ενώ οι αρχηγοί και οι στρατιωτικοί οργάνωναν και προστάτευαν την πόλη, ένα άλλο μέρος του πληθυσμού μπορούσε πλέον εκτός από τους αγρούς να στραφεί σε δραστηριότητες που διευκόλυναν την καθημερινή ζωή. Η μεταλλουργία, η οπλοποιία και η ανάπτυξη της γραφής αποτελούν τις πρώτες κατακτήσεις της ανθρώπινης εφευρετικότητας στα χέρια αυτών των κοινωνιών. Κοινωνίες όπως αυτές των Παπούα στη Νέα Γουινέα δεν μπόρεσαν να εξελιχθούν τεχνολογικά διότι ξόδευαν τον περισσότερο χρόνο τους στην εξαιρετικά χρονοβόρα καλλιέργεια των ριζοβουνιών, καθώς το περιβάλλον δεν ευνοούσε άλλες σοδειές. Συνεπώς παρέμειναν για πάντα ένας λαός κυνηγών και στατικών γεωργών.
Η υπεροχή των γεωργικών πολιτισμών επαληθεύτηκε όταν συγκρούστηκαν με τους "κυνηγούς" και νομαδικούς λαούς. Οι νομάδες συνδεδεμένοι ως ένα βαθμό με τη γεωργία - πολλοί δε εξ αυτών καλλιεργούσαν δημητριακά με σύντομο κύκλο - άλλοτε παρέμεναν κοντά στους αγρούς και άλλοτε όχι. Ο ποιμενικός τρόπος ζωής όμως δεν τους επέτρεψε να ιδρύσουν ένα σημαντικό οικιστικό κέντρο, στερώντας τους τα σχετικά πλεονεκτήματα της πόλης. Η συνεχής ενασχόληση και επαφή των γεωργικών - κτηνοτροφικών λαών με τα οικόσιτα ζώα συνετέλεσε στην εμφάνιση εκ μέρους αυτών των κτηνοτρόφων ενός είδους ανοσίας σε κάποιες ασθένειες. Όταν έφτασαν οι Ευρωπαίοι στην Αμερική στα τέλη του 15ου αιώνα έφεραν μαζί τους την ευλογιά, η οποία ευθύνεται για την εξόντωση του 95% του ιθαγενούς πληθυσμού. Οι καλλιέργειες και τα κοπάδια ( πέραν των μικροβίων ) περιέχουν πολύ περισσότερη διατροφική αξία από το άγριο περιβάλλον. Η έλλειψη πρωτεΐνης στην τροφή των Παπούα στη νησιωτική Νέα Γουινέα επηρέασε βαθύτατα τη σωματική ανάπτυξη των ανθρώπων. Συνεπώς η καλύτερη τροφή συνεπαγόταν την αύξηση των αγροτικών και κτηνοτροφικών πληθυσμών των οποίων η πυκνότητα ήταν 10 με 100 φορές μεγαλύτερη από εκείνη των κυνηγών. Έτσι οι τελευταίοι, ολιγάριθμοι και χωρίς ανάλογη διοικητική οργάνωση, εκτοπίστηκαν από τους αγροτοκτηνοτρόφους, οι οποίοι αντιλαμβανόμενοι τη σημασία του περιβάλλοντος και ιδιαίτερα της γης για την επιβίωση τους, θέλησαν να το "ανταμείψουν" προσδίδοντας του υπερφυσικές ιδιότητες.
συνεχίζεται..
Η έλλειψη ζώων εμπόδιζε τη μεταφορά καρπών ανά περιοχή με αποτέλεσμα πολλά καλλιεργούμενα είδη να είναι άγνωστα σε άλλες χώρες καθιστώντας οπισθοδρομικό τον παράγοντα γεωργία. Το κλίμα δεν επηρέασε μόνο την κατά τόπους παρουσία και εξέλιξη των ζώων αλλά συνετέλεσε καταλυτικά στην εδραίωση γεωργικών κοινωνιών. Το ιδανικό κλίμα υπήρχε λίγο πολύ σε διάσπαρτα μέρη του πλανήτη, καθώς σε όλες σχεδόν τις ηπείρους εμφανίζονται εύκρατες περιοχές. Παρ' όλα αυτά η μορφολογία του εδάφους και κυρίως οι μεγάλοι ποταμοί σε αυτά τα σημεία του πλανήτη αποτέλεσαν πραγματικούς μαγνήτες για τις πρώτες ομάδες ανθρώπων και ενίσχυσαν στη μετεξέλιξη τους σε οργανωμένες κοινωνίες.
Οι πρώτοι πληθυσμοί που απέκτησαν τον τίτλο του "πολιτισμού" από τους ιστορικούς ήταν αυτοί που αναπτύχθηκαν κοντά σε μεγάλους ποταμούς. Πρόκειται κυρίως για τις ευρύτερες περιοχές της Μεσοποταμίας με τον Τίγρη και τον Ευφράτη, της Αιγύπτου με το Νείλο, της κοιλάδας του Ινδού ποταμού και της Κίνας με τον περίφημο Κίτρινο Ποταμό. Αυτοί λοιπόν οι "υδραυλικοί πολιτισμοί" εκμεταλλεύθηκαν το άφθονο νερό των παρακείμενων ποταμών και το εύφορο έδαφος γύρω από αυτούς και ανέπτυξαν μεθόδους καλλιέργειας. Τα αυξανόμενα παραγόμενα προϊόντα ανταλλάσσονταν με άλλα αγαθά που δε διέθεταν οι συγκεκριμένοι, θέτοντας τις απαρχές του εμπορίου. Το πλεόνασμα όμως των των γεωργικών αποθεμάτων ήταν το "κλειδί" για να ανοίξουν οι πύλες των πρώτων πόλεων. Αυτό δηλαδή το περίσσευμα της σοδειάς έδινε περιθώρια απαλλαγής κάποιων ομάδων από την άμεση συμμετοχή στις γεωργικές εργασίες. Οι πιο φιλόδοξοι και ικανοί από αυτές τις σωματοποιημένες κλίκες σχημάτισαν την κυβερνητική ελίτ σε εξελικτικά πιο συγκεντρωτικές κοινωνίες. Οι πρώτοι αυτοί ηγέτες πέτυχαν να εκτρέψουν τα έσοδα προς την κατασκευή μνημειωδών θρησκευτικών κέντρων, που αποτελούσαν σημείο αναφοράς για τους αντίστοιχους πληθυσμούς. Αυτό έλαβε χώρα περί το 3.500 π.Χ. στη Μεσοποταμία και περί το 3.100 π.Χ. στην Αίγυπτο. Στην πεδιάδα του Ινδού η πόλη ανέκυψε περί το 2.500 π.Χ., ενώ στην Κίνα η αστικοποίηση ξεκίνησε γύρω στο 1.800 π.Χ. Τότε εμφανίστηκαν και οι πρώτες πόλεις στο εσωτερικό των οποίων αναδύθηκαν νέες ανάγκες, προσδίδοντας μια πολυπλοκότερη φυσιογνωμία σε αυτά τα "νεογνά" αστικά κέντρα και συντελώντας στην πρεμιέρα μιας υποτυπώδους εξειδίκευσης. Τα αποθέματα τροφίμων "γέννησαν" ένα διοικητικό σύστημα το οποίο πλαισίωναν άτομα με διαφορετικές ιδιότητες. Έτσι, ενώ οι αρχηγοί και οι στρατιωτικοί οργάνωναν και προστάτευαν την πόλη, ένα άλλο μέρος του πληθυσμού μπορούσε πλέον εκτός από τους αγρούς να στραφεί σε δραστηριότητες που διευκόλυναν την καθημερινή ζωή. Η μεταλλουργία, η οπλοποιία και η ανάπτυξη της γραφής αποτελούν τις πρώτες κατακτήσεις της ανθρώπινης εφευρετικότητας στα χέρια αυτών των κοινωνιών. Κοινωνίες όπως αυτές των Παπούα στη Νέα Γουινέα δεν μπόρεσαν να εξελιχθούν τεχνολογικά διότι ξόδευαν τον περισσότερο χρόνο τους στην εξαιρετικά χρονοβόρα καλλιέργεια των ριζοβουνιών, καθώς το περιβάλλον δεν ευνοούσε άλλες σοδειές. Συνεπώς παρέμειναν για πάντα ένας λαός κυνηγών και στατικών γεωργών.
Η υπεροχή των γεωργικών πολιτισμών επαληθεύτηκε όταν συγκρούστηκαν με τους "κυνηγούς" και νομαδικούς λαούς. Οι νομάδες συνδεδεμένοι ως ένα βαθμό με τη γεωργία - πολλοί δε εξ αυτών καλλιεργούσαν δημητριακά με σύντομο κύκλο - άλλοτε παρέμεναν κοντά στους αγρούς και άλλοτε όχι. Ο ποιμενικός τρόπος ζωής όμως δεν τους επέτρεψε να ιδρύσουν ένα σημαντικό οικιστικό κέντρο, στερώντας τους τα σχετικά πλεονεκτήματα της πόλης. Η συνεχής ενασχόληση και επαφή των γεωργικών - κτηνοτροφικών λαών με τα οικόσιτα ζώα συνετέλεσε στην εμφάνιση εκ μέρους αυτών των κτηνοτρόφων ενός είδους ανοσίας σε κάποιες ασθένειες. Όταν έφτασαν οι Ευρωπαίοι στην Αμερική στα τέλη του 15ου αιώνα έφεραν μαζί τους την ευλογιά, η οποία ευθύνεται για την εξόντωση του 95% του ιθαγενούς πληθυσμού. Οι καλλιέργειες και τα κοπάδια ( πέραν των μικροβίων ) περιέχουν πολύ περισσότερη διατροφική αξία από το άγριο περιβάλλον. Η έλλειψη πρωτεΐνης στην τροφή των Παπούα στη νησιωτική Νέα Γουινέα επηρέασε βαθύτατα τη σωματική ανάπτυξη των ανθρώπων. Συνεπώς η καλύτερη τροφή συνεπαγόταν την αύξηση των αγροτικών και κτηνοτροφικών πληθυσμών των οποίων η πυκνότητα ήταν 10 με 100 φορές μεγαλύτερη από εκείνη των κυνηγών. Έτσι οι τελευταίοι, ολιγάριθμοι και χωρίς ανάλογη διοικητική οργάνωση, εκτοπίστηκαν από τους αγροτοκτηνοτρόφους, οι οποίοι αντιλαμβανόμενοι τη σημασία του περιβάλλοντος και ιδιαίτερα της γης για την επιβίωση τους, θέλησαν να το "ανταμείψουν" προσδίδοντας του υπερφυσικές ιδιότητες.
συνεχίζεται..
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.