Νότιος Αμερική, 15 Νοεμβρίου 1532. Κοντά στην πόλη Καχαμάρκα του Περού είναι έτοιμοι να συγκρουστούν δύο αυτοκρατορικοί στρατοί, 168 Ισπανοί αντιμέτωποι με 80.000 σκληροτράχηλους Ίνκας. Μέσα σε εικοσιτέσσερεις ώρες 7.000 Ίνκας θα κείτονταν κομματιασμένοι στο πεδίο της μάχης ενώ ο αυτοκράτοράς τους θα κατέληγε αλυσοδεμένος. Η μάχη όμως είχε κερδηθεί από τους Ισπανούς πριν ακόμα ξεκινήσει. Το Πανεπιστήμιο της Σαλαμάνκα, το ατσάλι, τα άλογα, το μπαρούτι, τα πλοία, τα μικρόβια και η Αγία Παρθένος Μαρία ήταν τα ατού των Ισπανών.
Η έννοια του πολιτισμού συγκροτείται από την εξέλιξη των υλικών και των πνευματικών συνθηκών της κοινωνικής ζωής του ανθρώπου. "Η ιδέα ενός αμετάβλητου προτύπου κοινωνικής εξέλιξης έχασε την αξιοπιστία της πριν ακόμα την ιδέα της διάχυσης από μια κοινή πηγή πολιτισμού". Δεν ευτύχησαν όλοι οι πολιτισμοί να παράγουν θέατρο ή δημοκρατία ούτε είχαν όλοι την τιμή να είναι πατρίδα σπουδαίων προσωπικοτήτων όπως ήταν ο φιλόσοφος Μαρξ ή ο στρατηλάτης Σογκούν Τοκουγκάβα Ιεϊάσου. Ωστόσο, το ολίσθημα της ανθρωπότητας σημειώθηκε όταν η πολιτισμική διαφορετικότητα ταυτίστηκε αυθαίρετα με τη φυλετική ανωτερότητα. Ο καλλιεργούμενος εθνοκεντρισμός δεν επέτρεψε στις πιο ανεπτυγμένες κοινωνίες να εξετάσουν την ιδιαιτερότητα και την ευρύτερη προσφορά των πολιτισμών με τους οποίους ήρθαν σε επαφή. Οι Άγγλοι αποικιοκράτες δεν ήταν πιο ευφυείς από τους υποταγμένους Ινδούς, ούτε ο χριστιανισμός ήταν καλύτερη ή πιο "πολιτισμένη" θρησκεία από τον ινδουισμό. Σήμερα είναι δυνατόν μέσα από τη συνεργασία πολλών επιστημών να διακριθούν εκείνα τα στοιχεία ποθ δικαιολογούν όχι μόνο τις μεγάλες διαφορές αλλά αντικατοπτρίζουν την ευρύτερη διαχρονική πνευματική και υλική ανισότητα πάνω στον πλανήτη μας.
Μία φραγκόκοτα δε φέρνει την άνοιξη
Το 1492, όταν ο Κολόμβος πάτησε στο Νέο Κόσμο, οι Αμερικανοί ιθαγενεις κυριεύτηκαν από αισθήματα τρόμου και απορίας όχι μόνο από τη θέα αλλόκοτων και πάνοπλων Ισπανών στρατιωτών αλλά από τα τετράποδα κτήνη που έφεραν μαζί τους. Μπροστά στο μέγεθος και στην ταχύτητα των αλόγων οι δύσμοιροι ιθαγενείς δεν μπορούσαν να αντιπαρατάξουν κάτι ανάλογο. Οι 20 περίπου Μπαντχάουντ σκυλιά-ιχνηλάτες χρησιμοποιήθηκαν ευρέως για να ξετρυπώσουν τους ταλαίπωρους ιθαγενείς που προσπαθούσαν να ξεφύγουν από τους Ισπανούς. Η κατοχή και η χρήση αυτών των τετράποδων πλασμάτων από τους κονκισταδόρους μαρτυρά την πρόοδο που σημείωσαν στην ευρύτερη τιθάσευση των ζωντανών. Η ευεργετική ικανότητα των ζώων να χρησιμοποιούνται όχι μόνο ως στρατιωτικό όπλο αλλά ως μεταφορικό μέσο και κυρίως ως τροφή, δεν έτυχε συστηματικής εκμετάλλευσης από τους ιθαγενείς Αμερικανούς.
Το 1500 μ.Χ. τα μόνα ζώα που εξημερώθηκαν στη Νότιο Αμερική ήταν ο ινδόχοιρος, τα λάμα και τα αλπάκα, ενώ στην Κεντρική το μόνο "κατοικίδιο" ήταν η γαλοπούλα. Δίχως αμφιβολία οι κάτοικοι αυτών των περιοχών στερήθηκαν τη γρήγορη μεταφορά, τη στρατιωτική και την αγροτική χρήση αλλά και το αρκετό σε ποσότητα θρεπτικό κρέας των ζώων. Ενώ η Ευρασία διέθετε 13 είδη οικόσιτων θηλαστικών, στην Αμερική υπήρχε μόνο ένα. Στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, στην υποσαχάρια Αφρική, είναι εντυπωσιακό ότι το μόνο κτήνος που εξημέρωσε ο άνθρωπος ήταν ένα πουλί, η φραγκόκοτα. Στην Αφρική όλα τα άγρια θηλαστικά αποδείχτηκε ότι δεν ήταν δυνατο να υπακούσουν σε ανθρώπινη εντολή. Η τσίτα δεν μπορεί να αναπαραχθεί στην αιχμαλωσία, η ανθρώπινη παρουσία καθιστά τη ζέβρα νευρική σε σημείο που να γίνεται επιθετική, ενώ οι ρινόκεροι και οι ιπποπόταμοι έχουν πολύ ατίθαση συμπεριφορά. Αν αυτά τα ζώα εξημερώνονταν και μόνο η στρατιωτική τους χρήση θα μπορούσε να αλλάξει την έκβαση ιστορικών πολεμικών συγκρούσεων και φυσικά την εξέλιξη των κατόχων των δύστροπων ζώων. Ας φανταστούμε το υποθετικό σενάριο της επέλασης εξημερωμένων λιονταριών με Αφρικανούς αναβάτες εναντίον του ευρωπαϊκού ιππικού. Οι τελευταίοι θα αφανίζονταν ή θα υποτάσσονταν και μαζί με αυτούς και ολόκληρος ο δυτικός κόσμος.
Φυσικά τίθεται το ερώτημα, πως είναι δυνατόν να οικοδομήθηκε και να διατηρήθηκε για αιώνες ο περίφημος αιγυπτιακός πολιτισμός πριν από 5.000 χρόνια εφόσον στην αφρικάνικη ήπειρο δεν υπήρχαν "συνεργάσιμα" κτήνη. Η Αφρική, σε αντίθεση με την Αμερική, βρίσκεται πολύ κοντά στην Ασία. Τα ζώα που χρησιμοποίησαν οι Αιγύπτιοι χιλιάδες χρόνια πριν από τους Αζτέκους και τους Ίνκας ήταν ασιατικό "δάνειο". Ο άξονας Βορράς-Νότος, ως κύριο γεωγραφικό χαρακτηριστικό της αμερικανικής ηπείρου, σήμαινε ότι τα είδη που υπήρχαν αλλά και αυτά που εξημερώνονταν σε ένα μέρος δεν μπορούσαν να εξαπλωθούν, καθώς το κλίμα αλλάζει και η προσαρμογή στις νέες καιρικές συνθήκες είναι ανέφικτη. Αντίθετα όμως, ο άξονας Δύση-Ανατολή επιτρέπει τη μετανάστευση και την πιο εύκολη επιβίωση λόγω των συγγενέστερων κλιματολογικών συνθηκών. Έτσι η γαλοπούλα δεν απομακρύνθηκε ποτέ από το μέρος στο οποίο εξημερώθηκε, το Μεξικό, ενώ τα λάμα δεν ξέφυγαν από τις Άνδεις.
συνεχίζεται..
Η έννοια του πολιτισμού συγκροτείται από την εξέλιξη των υλικών και των πνευματικών συνθηκών της κοινωνικής ζωής του ανθρώπου. "Η ιδέα ενός αμετάβλητου προτύπου κοινωνικής εξέλιξης έχασε την αξιοπιστία της πριν ακόμα την ιδέα της διάχυσης από μια κοινή πηγή πολιτισμού". Δεν ευτύχησαν όλοι οι πολιτισμοί να παράγουν θέατρο ή δημοκρατία ούτε είχαν όλοι την τιμή να είναι πατρίδα σπουδαίων προσωπικοτήτων όπως ήταν ο φιλόσοφος Μαρξ ή ο στρατηλάτης Σογκούν Τοκουγκάβα Ιεϊάσου. Ωστόσο, το ολίσθημα της ανθρωπότητας σημειώθηκε όταν η πολιτισμική διαφορετικότητα ταυτίστηκε αυθαίρετα με τη φυλετική ανωτερότητα. Ο καλλιεργούμενος εθνοκεντρισμός δεν επέτρεψε στις πιο ανεπτυγμένες κοινωνίες να εξετάσουν την ιδιαιτερότητα και την ευρύτερη προσφορά των πολιτισμών με τους οποίους ήρθαν σε επαφή. Οι Άγγλοι αποικιοκράτες δεν ήταν πιο ευφυείς από τους υποταγμένους Ινδούς, ούτε ο χριστιανισμός ήταν καλύτερη ή πιο "πολιτισμένη" θρησκεία από τον ινδουισμό. Σήμερα είναι δυνατόν μέσα από τη συνεργασία πολλών επιστημών να διακριθούν εκείνα τα στοιχεία ποθ δικαιολογούν όχι μόνο τις μεγάλες διαφορές αλλά αντικατοπτρίζουν την ευρύτερη διαχρονική πνευματική και υλική ανισότητα πάνω στον πλανήτη μας.
Μία φραγκόκοτα δε φέρνει την άνοιξη
Το 1492, όταν ο Κολόμβος πάτησε στο Νέο Κόσμο, οι Αμερικανοί ιθαγενεις κυριεύτηκαν από αισθήματα τρόμου και απορίας όχι μόνο από τη θέα αλλόκοτων και πάνοπλων Ισπανών στρατιωτών αλλά από τα τετράποδα κτήνη που έφεραν μαζί τους. Μπροστά στο μέγεθος και στην ταχύτητα των αλόγων οι δύσμοιροι ιθαγενείς δεν μπορούσαν να αντιπαρατάξουν κάτι ανάλογο. Οι 20 περίπου Μπαντχάουντ σκυλιά-ιχνηλάτες χρησιμοποιήθηκαν ευρέως για να ξετρυπώσουν τους ταλαίπωρους ιθαγενείς που προσπαθούσαν να ξεφύγουν από τους Ισπανούς. Η κατοχή και η χρήση αυτών των τετράποδων πλασμάτων από τους κονκισταδόρους μαρτυρά την πρόοδο που σημείωσαν στην ευρύτερη τιθάσευση των ζωντανών. Η ευεργετική ικανότητα των ζώων να χρησιμοποιούνται όχι μόνο ως στρατιωτικό όπλο αλλά ως μεταφορικό μέσο και κυρίως ως τροφή, δεν έτυχε συστηματικής εκμετάλλευσης από τους ιθαγενείς Αμερικανούς.
Το 1500 μ.Χ. τα μόνα ζώα που εξημερώθηκαν στη Νότιο Αμερική ήταν ο ινδόχοιρος, τα λάμα και τα αλπάκα, ενώ στην Κεντρική το μόνο "κατοικίδιο" ήταν η γαλοπούλα. Δίχως αμφιβολία οι κάτοικοι αυτών των περιοχών στερήθηκαν τη γρήγορη μεταφορά, τη στρατιωτική και την αγροτική χρήση αλλά και το αρκετό σε ποσότητα θρεπτικό κρέας των ζώων. Ενώ η Ευρασία διέθετε 13 είδη οικόσιτων θηλαστικών, στην Αμερική υπήρχε μόνο ένα. Στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, στην υποσαχάρια Αφρική, είναι εντυπωσιακό ότι το μόνο κτήνος που εξημέρωσε ο άνθρωπος ήταν ένα πουλί, η φραγκόκοτα. Στην Αφρική όλα τα άγρια θηλαστικά αποδείχτηκε ότι δεν ήταν δυνατο να υπακούσουν σε ανθρώπινη εντολή. Η τσίτα δεν μπορεί να αναπαραχθεί στην αιχμαλωσία, η ανθρώπινη παρουσία καθιστά τη ζέβρα νευρική σε σημείο που να γίνεται επιθετική, ενώ οι ρινόκεροι και οι ιπποπόταμοι έχουν πολύ ατίθαση συμπεριφορά. Αν αυτά τα ζώα εξημερώνονταν και μόνο η στρατιωτική τους χρήση θα μπορούσε να αλλάξει την έκβαση ιστορικών πολεμικών συγκρούσεων και φυσικά την εξέλιξη των κατόχων των δύστροπων ζώων. Ας φανταστούμε το υποθετικό σενάριο της επέλασης εξημερωμένων λιονταριών με Αφρικανούς αναβάτες εναντίον του ευρωπαϊκού ιππικού. Οι τελευταίοι θα αφανίζονταν ή θα υποτάσσονταν και μαζί με αυτούς και ολόκληρος ο δυτικός κόσμος.
Φυσικά τίθεται το ερώτημα, πως είναι δυνατόν να οικοδομήθηκε και να διατηρήθηκε για αιώνες ο περίφημος αιγυπτιακός πολιτισμός πριν από 5.000 χρόνια εφόσον στην αφρικάνικη ήπειρο δεν υπήρχαν "συνεργάσιμα" κτήνη. Η Αφρική, σε αντίθεση με την Αμερική, βρίσκεται πολύ κοντά στην Ασία. Τα ζώα που χρησιμοποίησαν οι Αιγύπτιοι χιλιάδες χρόνια πριν από τους Αζτέκους και τους Ίνκας ήταν ασιατικό "δάνειο". Ο άξονας Βορράς-Νότος, ως κύριο γεωγραφικό χαρακτηριστικό της αμερικανικής ηπείρου, σήμαινε ότι τα είδη που υπήρχαν αλλά και αυτά που εξημερώνονταν σε ένα μέρος δεν μπορούσαν να εξαπλωθούν, καθώς το κλίμα αλλάζει και η προσαρμογή στις νέες καιρικές συνθήκες είναι ανέφικτη. Αντίθετα όμως, ο άξονας Δύση-Ανατολή επιτρέπει τη μετανάστευση και την πιο εύκολη επιβίωση λόγω των συγγενέστερων κλιματολογικών συνθηκών. Έτσι η γαλοπούλα δεν απομακρύνθηκε ποτέ από το μέρος στο οποίο εξημερώθηκε, το Μεξικό, ενώ τα λάμα δεν ξέφυγαν από τις Άνδεις.
συνεχίζεται..
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.